Przegląd zmian w nowym Kodeksie Etyki Lekarskiej

    Od dnia 1 stycznia 2025 r. obowiązuje nowy Kodeks Etyki Lekarskiej. Pomimo, że Kodeks nie wprowadza wielu zmian i nie ma jakiejś gruntownej rewolucji w etyce lekarskiej, to niektóre przepisy zawierają istotne nowości w zakresie obowiązków lekarza. O jednej z najważniejszych nowości pisałem już wcześniej (tutaj), dziś więc przegląd innych zmian. Warto więc im się przyjrzeć.

    Po pierwsze, art. 7 KEL, zgodnie z którym: „W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od sprawowania opieki nad pacjentem, z wyjątkiem przypadków, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby zagrażać życiu lub spowodować znaczne pogorszenie stanu zdrowia pacjenta w krótkim czasie. Nie podejmując albo odstępując od sprawowania opieki nad pacjentem lekarz wskazuje pacjentowi inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej”. W przepisie tym uregulowano zasady nie podjęcia i odstąpienia od sprawowania opieki nad pacjentem. Przepis jednoznacznie wskazuje, że lekarzowi wolno „nie podjąć lub odstąpić od sprawowania opieki nad pacjentem” jedynie w „szczególnie uzasadnionych przypadkach”. Co więcej, warunkiem prawidłowego nie podjęcia lub odstąpienia od sprawowania opieki jest wskazanie „pacjentowi innej możliwość uzyskania pomocy lekarskiej”. W komentarzu do omawianego przepisu KEL J. Budzowska podkreśla konieczność konkretnego wskazania placówki bądź lekarza, który może pomóc (J. Budzowska [w:] Kodeks etyki lekarskiej. Komentarz, red. R. Tymiński, Warszawa 2025, s. 83).

    Po drugie, art. 8 KEL, który brzmi: „Lekarz przeprowadza i dokumentuje postępowanie diagnostyczne, lecznicze lub zapobiegawcze z należytą starannością, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, poświęcając temu niezbędny czas”. W przepisie tym (choć istniał wcześniej w KEL) rozszerzono obowiązek należytej staranności również na dokumentowanie postępowania diagnostycznego, leczniczego lub zapobiegawczego. Warto więc podkreślić, że niestaranne prowadzenie dokumentacji medycznej jest obecnie nie tylko nieetyczne, lecz także może stanowić odrębny typ przewinienia zawodowego lekarza.  

    Po trzecie, art. 12 KEL, który brzmi: „Lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji przy spełnieniu następujących warunków: 1) poinformowania pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja; 2) uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym; 3) zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty; 4) ostateczną decyzję diagnostyczną i terapeutyczną zawsze podejmuje lekarz”. Z przepisu tego wynikają dwie niezwykle istotne kwestie. Kwestia pierwsza – za decyzje sztucznej inteligencji odpowiada lekarz, ponieważ do niego zawsze należy ostateczna ocena. Kwestia druga – to wprowadzenie dodatkowych obowiązków lekarza związanych z korzystaniem ze wspomagania w postaci algorytmów sztucznej inteligencji. Przede wszystkim lekarz musi poinformować o tym pacjenta i uzyskać na to jego świadomą zgodę. Jak się wydaje, warto, żeby zarówno udzielona informacja, jak i uzyskana zgoda były co najmniej odnotowane w dokumentacji medycznej. Wg mnie przepis ten jest mocno kontrowersyjny, ponieważ znacząco rozszerza obowiązki lekarze, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że coraz więcej urządzeń wspomaga się algorytmami sztucznej inteligencji.

    Po czwarte, warto wspomnieć, że zniesiono zakaz reklamy (dawny art. 63 poprzedniego KEL) na rzecz dozwolenia informowania o oferowanych usługach (obecny art. 71 KEL). Należy podkreślić, że informacja o oferowanych usługach może przybrać każdą formę przekazu (np. obraz, dźwięk, ulotka, video). Niemniej w obecnych przepisach wskazano jednoznacznie, że lekarz jest odpowiedzialny za informację o oferowanych usługach opublikowaną przez osoby trzecie w jego imieniu i na jego rzecz. To bardzo ważna zmiana, ponieważ obecnie lekarz nie może już transferować odpowiedzialności np. na agencje marketingowe, że zrobiły coś niezgodnie z jego zleceniem.

Radosław Tymiński

Wszystkich zainteresowanych dokładnym omówieniem treści wszystkich przepisów aktualnego KEL i ich oceny rekomenduję: Kodeks etyki lekarskiej. Komentarz, red. R. Tymiński, Warszawa 2025, wydany nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer.