Ostatnio otrzymałem niezwykle ważne i aktualne pytanie. Jedna z użytkowniczek mojej strony zapytała: „czy w związku ze stanowiskiem konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej i pediatrii, a także dwóch towarzystw naukowych w sprawie kwalifikacji osób dorosłych do szczepień masowych przeciwko COVID-19 dopuszczalne jest zrezygnowanie z badania fizykalnego przy kwalifikacji do szczepienia przeciwko COVID-19?”. Odpowiedź na to pytanie, choć jednoznaczna, nie jest jednak taka, jak wiele osób się spodziewa.

Bardzo wielu lekarzy zwraca się do mnie z pytaniem o zasady kwalifikacji do szczepienia przeciwko COVID-19. Jak wynika z przesyłanych wiadomości, istnieje w tej kwestii znaczny zamęt, który wzbudza uzasadnione obawy wielu lekarzy. Poniżej więc postaram się trochę uporządkować te zagadnienia.

Tematyka szczepień jest ciągle żywa, ostatnio pisałem o podpisywaniu gwarancji, że po szczepieniu nic się nie stanie (tutaj). Obecnie coraz częściej słyszę od lekarzy, że niektórzy pacjenci obawiają się szczepić swoje dzieci w dobie epidemii koronawirusa SARS-CoV-2. Pojawia się więc naturalne pytanie o to, jak należy dokumentować wywiązanie się z obowiązku informacyjnego o szczepieniach, zwłaszcza teraz, gdy coraz bardziej zagraża koronawirus i inne choroby zakaźne. Poniżej odpowiedź na to pytanie.

  Jak wynika z pytań, które Państwo do mnie przesyłacie, rodzice, którzy nie chcą szczepić swoich dzieci chwytają się różnych metod (patrz: tutaj i tutaj). Dwa dni temu wpłynęło do mnie takie pytanie: „Do mojej przychodni przyszli rodzice, którzy oświadczyli, że wyrażają zgodę na szczepienie, jeżeli pisemnie zagwarantuję im, że nie będzie NOP-u. Poza tym zażądali podpisania gwarancji, że szczepienie [nazwa] nie osłabia organizmu w kontekście odporności na SARS-CoV-2. Jak to należy traktować?”. Odpowiedź na to pytanie wymaga rozwinięcia kilku myśli.

Ostatnio jedna z lekarek rodzinnych przesłała do mnie takie pytanie: „W mojej praktyce zdarza się że rodzice nie szczepią dziecka (i jest to ich decyzja) a następnie podczas wizyty próbują wymusić na mnie wystawienie zaświadczenia, że stwierdzam przeciwwskazania do szczepień (których oczywiście nie stwierdzam). Czy wystawiać takie zaświadczenie?”. Odpowiedź najkrótsza jest oczywista, nie. Ale warto zająć się trochę tym tematem, ponieważ kryje się w nim kilka istotnych wątków.

Ostatnio zwrócił się do mnie z pytaniem kierownik pewnego POZ, który zapytał, czy: „lekarskie badanie kwalifikacyjne do szczepienia może wykonać każdy lekarz, czy tylko ten, który ma kurs w zakresie szczepień”. Ponieważ kwestia ta często pojawia się w pytaniach na różnych konferencjach, poniżej odpowiedź.

Jeden z użytkowników mojej strony pyta, czy podpisywana na izbie przyjęć przez pacjentkę zgoda na standardowe procedury okołoporodowe obejmuje zgodę na szczepienia obowiązkowe noworodka. Pytanie to jest bardzo ciekawe, a odpowiedź może być wyłącznie typowo prawnicza: to zależy.

Ostatnio otrzymałem e-mailem prośbę o odpowiedź na tytułowe pytanie, które autor opatrzył następującym komentarzem: „Niektórzy rodzice odmawiają wykonania szczepień, dopóki nie odpowiemy korespondencyjnie na ich pytania. Rocznie otrzymujemy w naszym POZ kilka listów z kilkudziesięcioma pytaniami dotyczącymi szczepień. Przeważnie są to te same pytania ściągnięte najprawdopodobniej z jakiejś strony. Żeby na nie odpowiedzieć, musiałabym napisać kilkudziesięcio-, jeżeli nie kilkusetstronicowy, podręcznik do szczepień”. Poniżej informacja o tym, czy trzeba pisemnie odpowiadać na takie pytania.

Ostatnio trafiło do mnie bardzo ciekawe pytanie, jedna z użytkowniczek mojej strony zapytała: „Czy jako pediatra POZ’u mam prawo odmówić długoplanowej opieki nad dzieckiem,  którego rodzice nie wyrażają zgody na szczepienia obowiązkowe. Informacja,  że rodzice będą musieli poszukać innego lekarza prowadzącego jest podawana po zbadaniu dziecka, wyczerpującej, spokojnej rozmowie na temat aktualnych problemów zdrowotnych dziecka i dogłębnej informacji dotyczącej szczepień”.

Jedna z użytkowniczek mojej strony zwróciła się do mnie z pytaniem, jak należy rozumieć sformułowanie „przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży”, którym posługuje się Program Szczepień Ochronnych na rok 2015 w przypadku szczepienia: na błonicę, tężec, krztusiec oraz przeciwko Streptococcus pneumoniae. Jest to ciekawe zagadnienie, gdyż w przypadku dzieci urodzonych „przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży” przepisy zalecają zastosowanie szczepionki o określonych właściwościach (błonica, tężec, krztusiec) lub nakładają na nie obowiązek poddania się szczepieniu (pneumokoki). Użytkowniczka, która przesłała mi swoje pytanie, wskazała, że w praktyce cytowany zwrot jest rozumiany dwojako: po pierwsze, jako dzień, w którym płód wkracza w 37 t.c. (czyli 36 t.c. + 7 dni); po drugie, jako dzień przed dniem, w którym płód wkracza w 38 t.c. (czyli 37 t.c. + 6 dni).

Czy szczepienie należy zawsze poprzedzić badaniem pacjenta?

             Tak. Zasady przeprowadzania szczepień ochronnych zostały uregulowane w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.234.1570 ze zm., dalej: ustawa o chorobach zakaźnych). Zgodnie z przepisami tej ustawy, wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego musi być poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania szczepienia (art. 17 ust. 2 ustawy o chorobach zakaźnych), zaś lekarz po wykonaniu tego badania ma obowiązek wydać zaświadczenie ze wskazaniem daty i godziny przeprowadzonego badania (art. 17 ust. 4 ustawy o chorobach zakaźnych).