Ostatnio prowadziłem dla portalu Remedium webinar, w trakcie którego jeden z uczestników zadał bardzo ważne pytanie, dotyczące relacji lekarz-prawnik. Pytanie to odnosiło się do tego, czy lekarz może bez obaw przyznać się w trakcie konsultacji prawnej, że popełnił błąd medyczny. To kwestia, która może wzbudzać wiele obaw, więc poniżej odpowiedź na to ciekawe pytanie.

  Ostatnio napłynęło do mnie klika pytań dotyczących zgód od pacjentów z Ukrainy, którzy coraz częściej trafiają do polskiego sytemu ochrony zdrowia. Jeden z użytkowników przesłał takie pytanie: „Czy zgodę na operację planową należy mieć po ukraińsku, a może powinna być przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego? Nie wiemy co mamy robić, a mamy coraz więcej pacjentów z Ukrainy”. Kwestia jest niezwykle problematyczna i dlatego warto się nią zająć. Podkreślam oczywiście, że poniższe rozważania dotyczą zabiegów planowych, ponieważ w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia można działać bez pisemnej zgody.

Ostatnio jedna z użytkowniczek mojej strony zadała mi ciekawą serię pytań związanych z udzielaniem informacji lekarskiej przez telefon: „zwracam się z prośbą o odpowiedź na pytanie dotyczące udzielania informacji różnym osobom przez telefon. Czy każdemu członkowi najbliższej rodziny udzielamy informacji telefonicznej? Czy tylko osobom upoważnionym? Jak rozpoznać przez telefon osobą upoważnioną?”. Poniżej odpowiedzi na te pytania.

Zapraszam do obejrzenia filmu poświęconego problematyce zgody pacjenta. W filmie skoncentrowano się na problemie odebrania do pacjenta zgody, która będzie skuteczna prawnie. FIlm dostępny jest tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=O8IPeTosfNI.

  Ostatnio wpłynął do mnie następujący e-mail: „Jestem lekarzem POZ w […]. Przyszła do mnie pielęgniarka szkolna (wiem, że pracuje w szkole) z kartą zdrowia ucznia i chciała się dowiedzieć, jakie leki przyjmuje ten uczeń. Chodzi o to, że stan zdrowia tego ucznia powoduje, że może on tracić przytomność. Chyba nie mogę udzielić takich informacji?”. Przesłane pytanie jest istotne dla praktyki lekarzy POZ i dotyczy ostatnich zmian w prawie. Poniżej odpowiedź.

Niejednokrotnie w chirurgii czy ginekologii zdarza się taka sytuacja, w której lekarz nie jest w stanie do końca stwierdzić, co zastanie po „otwarciu” pacjenta. Jak pisze jeden z użytkowników mojej strony, „wielokrotnie zdarzało mi się, że przed operacją nie widziałem czy usunę jedynie torbiel jajnika, czy konieczne będzie usunięcie całego jajnika. W związku z tym zadaję sobie pytanie, czy mam pacjenta informować o wątpliwościach, czy tylko o tym co pewne. Jak postępować zgodnie z prawem?”. Pytanie to jest niezwykle ważne, dlatego poniżej kilka wskazówek w tej sprawie.

  W wielu sprawach sądowych przedmiotem sporu staje się – oprócz postępowania lekarza – także zgoda, którą pacjent wyraził na zabieg. O niektórych zagadnieniach dotyczących zgód już pisałem (zob. tutaj), dziś zaś zwrócę uwagę na to, że niestety wiele ze zgód, które funkcjonują w szpitalach, ma braki, powodujące, że taka zgoda nie „broni się” w sądzie. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest to, że obecnie wiele elementów, które powinna zawierać zgoda, wskazuje nam orzecznictwo sądowe, a nie tylko przepisy prawa.

Ostatnio zadzwonił do mnie jeden z lekarzy z trudnym pytaniem, które może świadczyć o tym, że niedługo rodzice założą szpitalowi lub lekarzom sprawę sądową. Użytkownik strony pyta, czy można wykonać sekcję zwłok dziecka, które zmarło z niewiadomych przyczyn w 2 miesiącu życia po 3-dniowym pobycie w szpitalu w sytuacji, gdy rodzice sprzeciwiają się sekcji zwłok. Pytanie to jest ważne, ponieważ lekarze-pediatrzy lub neonatolodzy muszą czasami stanąć przed tak trudną decyzją.

  Jedna z użytkowniczek mojej strony przesłała następujące pytanie: „czy mam obowiązek zgłaszać, a jeśli tak to gdzie, każde upojenie alkoholowe u młodzieży? Najczęściej są przywożeni przez policję i odbywa się to poza nami, ale zdarza się ze przywożą zaniepokojeni rodzice albo koledzy”. Poruszona przez Panią Doktor kwestia ta jest nie tylko ciekawa, ale i nieco skomplikowana od strony prawnej.

  Ostatnio otrzymałem następujące pytanie od jednego z użytkowników strony: „mam taką sytuację – do nas na oddział (chorób wewnętrznych) trafił na leczenie starszy mężczyzna z utrudnionym kontaktem. Po przyjęciu na oddział wpadł wnuk pacjenta i zażądał zmiany szpitala, jak również niepodejmowania leczenia głównej dolegliwości pacjenta do czasu, gdy przyjdzie syn pacjenta, który jest lekarzem i nie zaakceptuje leczenia. Czy bliscy pacjenta (wnuk, syn itd.) mają prawo stawiać takie wymagania?”. Przed odpowiedzią na to pytanie musze stwierdzić, że problem rodzin, które chcą mieć wpływ na diagnozowanie i leczenie, wydajej się coraz częstszy, na szczęście jednak prawo w tym zakresie jest jednoznaczne.

  Ostatnio otrzymałem od jednego z lekarzy e-mail o następującej treści: „[…] podczas dyżuru w szpitalu przyszedł policjant na IP i zapytał się, czy pewien pacjent został przyjęty do nas. Powiedziałem, że nie mogę udzielić takich informacji, ponieważ wiąże mnie tajemnica lekarska. Wtedy policjant stwierdził, że mam prawny obowiązek udzielenia takiej informacji, a jak nie chcę powiedzieć, wtedy mogę odpowiadać karnie za utrudnienia czynności policji. Pomimo tego odmówiłem. Czy miałem rację?”. Poruszona tutaj kwestia jest bardzo ważna i warto ją omówić szerzej, ponieważ w praktyce wywołuje często konsternację.

Lekarze często zwracają się do mnie z pytaniem, czy indywidualna praktyka lekarska ma obowiązek podać numery ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na żądanie pacjenta. W praktyce wygląda to przeważnie tak, że do gabinetu lekarskiego przychodzi pismo od kancelarii prawnej, która żąda udostępnienia tego rodzaju informacji. W jednej ze spraw, którą prowadziłem brzmiało to tak: „Zwracamy się z uprzejmą prośbą o wskazanie Państwa numerów ubezpieczenia OC”. W pytaniu, które nadesłał jeden z użytkowników strony, żądanie to było sformułowane następująco: „zwracam się z prośbą o podanie numeru polisy oraz wskazanie zakładu ubezpieczeń, z którym w okresie od 3.02.2011 r. do 8.04.2012 r. dr […] miała zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, celem zgłoszenia i wszczęcia procedury likwidacji szkody”.

Jedna z użytkowniczek mojej strony zwróciła uwagę na zjawisko, które często pojawia się w praktyce: „w naszej przychodni wielu lekarzy pisze w dokumentacji medycznej «zalecono zapoznanie się z ulotką dołączoną do leku»”. Użytkowniczka ma wątpliwości, czy jest to działanie prawidłowe, ponieważ treść ulotki może wielu pacjentów zniechęcić do przyjęcia leku z uwagi na liczne działania niepożądane, które są tam wskazane. Pytanie jest bardzo ważne i warto na nie odpowiedzieć, gdyż pacjenci dość często pozywają lekarzy za brak prawidłowej informacji.

Po świąteczno-noworocznej przerwie czas wrócić do tematów prawno-medycznych i pytań, które przesyłają do mnie użytkownicy strony (w tym miejscu jeszcze raz wszystkich zachęcam do przesyłania pytań, na które będę w miarę możliwości czasowych odpowiadał). Nowy rok rozpocznę od odpowiedzi na ostatnie pytanie, które otrzymałem w roku 2016. Jedna z użytkowniczek strony napisała, że w jej przychodni bardzo często z dziećmi na badanie przychodzą opiekunki, nianie, dziadkowie i zadała pytanie: „czy zgodę na pobranie materiału do badania (np. krwi) u pacjenta małoletniego może wyrazić opiekun faktyczny?”.

  Kilka dni temu otrzymałem niezwykle ciekawy e-mail. W rzeczonym e-mailu użytkowniczka strony zwróciła się z prośbą o analizę prawną następującej sytuacji: „u kobiety ciężarnej po wykonaniu badania USG oraz testu PAPP-A w 13 tygodniu ciąży stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia zespołu Downa u płodu (ryzyko 1:150). Pacjentka była świadoma tego ryzyka, ale nie zdecydowała się na wykonanie badań genetycznych płodu. W 21 tygodniu w badaniu USG stwierdzono torbiele w główce płodu. Ponownie poinformowano pacjentkę, że ryzyko wady genetycznej jest zwiększone i zasugerowano możliwość wykonania badan genetycznych płodu, na co pacjentka nadal nie wyrażała zgody. Dziecko urodziło się zdrowe, a pacjentka ma ogromną pretensję do lekarza wykonującego USG, że została przez niego niepotrzebnie nastraszona i do końca ciąży żyła w niepokoju o zdrowie dziecka”. Poruszona w tej wiadomości kwestia z punktu widzenia prawnego sprowadza się do tego, czy pacjent może pozwać lekarza za to, że poinformował pacjentkę o ryzyku wystąpienia wad genetycznych, których de facto nie było.

Ostatnio na jednej z konferencji pojawiło się tytułowe pytanie, które wbrew pierwszemu wrażeniu nie jest tak oczywiste, jak by się mogło wydawać. W związku z tym kilka uwag o tym, czy lekarz musi odpowiadać na pytania pacjenta.

  Jeden z użytkowników mojej strony zadał ostatnio bardzo ciekawe pytanie, dotyczące następującej sytuacji: osoba upoważniona przez pacjenta do uzyskiwania pełnej informacji o jego stanie zdrowia przyszła z inną osobą i zaczęła wypytywać lekarza o stan zdrowia pacjenta. Na pytanie lekarza, czy także jej towarzysz ma upoważnienie do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia pacjenta, osoba upoważniona przez pacjenta odpowiedziała, że ona mu go udziela. Użytkownik mojej strony zadał więc pytanie, czy osoba upoważniona do uzyskania informacji o stanie zdrowia pacjenta może udzielić upoważnienia dalszego (upoważnienia dla innych osób).

Ostatnio jedna z użytkowniczek mojej strony zwróciła się do mnie z ciekawym pytaniem, dotyczącym sytuacji, w której pacjent jest osobą niewidomą lub niedowidzącą i trzeba odebrać od niego zgodę pisemną na zabieg diagnostyczny lub leczniczy o podwyższonym ryzyku.