Czy lekarz ponosi odpowiedzialność prawną za zlecenie pacjentowi leków w szpitalu, jeżeli te leki pacjent przyjmował wcześniej?

Ostatnio jeden z uczestników konferencji zapytał mnie o niezwykle istotną kwestię, która w środowisku medycznym często jest niewłaściwe rozumiana. Mianowicie chodzi o wpisanie do kary zleceń lekarskich pacjentowi jego własnych leków. Mój rozmówca pytał, czy on odpowiada za prawidłowość tych leków, jeżeli pacjent z nimi przyszedł a on je tylko przepisał do kary zleceń lekarskich.

Przed odpowiedzią na to pytanie należy przypomnieć, że pacjentowi przyjętemu do szpitala zapewnia się bezpłatnie leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne, jeżeli są one konieczne do wykonania świadczenia (art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Z przepisu tego wynika (choć nie wprost), że pacjent nie może przyjmować własnych leków w szpitalu (z bardzo nielicznymi wyjątkami) i powinien mieć je zapewnione przez szpital. Na tej kanwie wykształciła się praktyka, zgodnie z którą, gdy pacjent przychodzi do szpitala, to lekarze wpisują do kary zleceń leki, które pacjent przyjmuje (np. jest przyjęta pacjentka z powodu konieczności wykonania cesarskiego cięcia a przyjmuje leki na arytmię).

Podanie leków pacjentowi nie jest jednak wykonywane na polecenie ustne, ponieważ zgodnie z przepisami pielęgniarki i położone mają obowiązek wykonać zlecenia lekarskie zapisane w dokumentacji medycznej (z wyjątkiem sytuacji nagłej), a wpisy w karcie zleceń lekarskich są dokonywane przez lekarza prowadzącego lub lekarza sprawującego opiekę nad pacjentem (§ 18 ust. 3 z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania). Z powyższego wynika, że dokonując wpisu w karcie zleceń lekarskich lekarz potwierdza, iż nie było sytuacji nagłej i - co najmniej - podjął się opieki nad pacjentem.

Mając powyższe na uwadze, należy jeszcze pamiętać, że zaordynowanie konkretnego produktu leczniczego jest orzeczeniem o stanie zdrowia, z którego wynika, iż pacjent ma wskazania do przyjmowania określonych leków i nie ma przeciwwskazań do ich przyjmowania (może je bezpiecznie przyjmować). Przepisy nie pozostawiają wątpliwości, że orzekać o stanie zdrowia lekarz może po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty).

Z powyższego wynika więc jednoznaczna odpowiedź: lekarz ponosi odpowiedzialność prawną za zlecenie pacjentowi leków w szpitalu, jeżeli te leki pacjent przyjmował wcześniej. Co więcej, lekarz ma obowiązek przeanalizować, zlecając konkretne leki, że nie wchodzą one w interakcje groźne dla pacjenta. Dopiero bowiem pewność lekarza, że pacjent może bezpiecznie przyjmować dany lek powoduje, iż może on zostać przepisany pacjentowi.

Radosław Tymiński