Czy lekarz ma obowiązek komukolwiek zgłosić fakt upojenia alkoholowego dziecka?

  Jedna z użytkowniczek mojej strony przesłała następujące pytanie: „czy mam obowiązek zgłaszać, a jeśli tak to gdzie, każde upojenie alkoholowe u młodzieży? Najczęściej są przywożeni przez policję i odbywa się to poza nami, ale zdarza się ze przywożą zaniepokojeni rodzice albo koledzy”. Poruszona przez Panią Doktor kwestia ta jest nie tylko ciekawa, ale i nieco skomplikowana od strony prawnej.
  Punktem wyjścia do odpowiedzi na tytułowe pytanie musi być przypomnienie, że lekarza obowiązuje tajemnica zawodowa (art. 40 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty), którą jest związany wobec pacjenta w każdym wieku. Co do zasady zatem, fakt znajdowania się niepełnoletniego pacjenta w stanie upojenia alkoholowego podlega tajemnicy lekarskiej.
  Należy jednak zwrócić uwagę, że z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej lekarz jest zwolniony w przypadkach wyraźnie wskazanych przez prawo (art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Przepisy uprawniające do ujawnienia informacji objętej tajemnicą zawodową mogą mieć dwie postacie: obowiązku ujawnienia informacji albo dozwolenia w określonym przypadku ujawnienia informacji objętej tajemnicą zawodową.
  Do wskazanego w pytaniu przypadku mogą mieć zastosowanie dwa przepisy, które pozwalają na ujawnienie informacji objętej tajemnicą zawodową. Po pierwsze, lekarz może poinformować przedstawicieli ustawowych pacjenta (art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty), ponieważ w stosunku do przedstawicieli ustawowych niepełnoletniego pacjenta lekarz nie jest związany tajemnicą zawodową. Po drugie, lekarz może ujawnić informacje objęte tajemnicą zawodową na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z tym przepisem, lekarz nie jest związany tajemnicą zawodową „gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób”. W tej sytuacji należy jednak pamiętać, że krąg osób, którym lekarz ujawnia informacje objęte tajemnicą zawodową jest ograniczony i niedowolny. Osoba, której lekarz ujawnia informacje objęte tajemnicą zawodową, musi mieć realny wpływ na pacjenta w danej sytuacji i musi mieć możliwość zapobiegnięcia zagrożeniu dla pacjenta. W zależności od sytuacji może to więc być np. wychowawca na kolonii, babcia, u której przebywa aktualnie pacjenta, czy starszy brat pacjenta, który się nim opiekuje.

  Lekarz, który udzielał świadczeń zdrowotnych niepełnoletniemu pacjentowi, nie może zawiadomić pewnych organów i instytucji w trybie art. 4 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich („Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności […] używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia […] ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu”), ponieważ wynikający z tego przepisu obowiązek zawiadomienia ma charakter społeczny, a nie prawny. Tym samym w świetle prawa ustępuje on przed obowiązkiem prawnym lekarza zachowania pewnych informacji w tajemnicy.
    Podsumowując, lekarz nie ma obowiązku zawiadamiania żadnego organu ani instytucji w sytuacji, gdy stwierdzi upojenie alkoholowe u małoletniego. W takim przypadku jednak uważam, że dla własnego bezpieczeństwa powinien zawiadomić przedstawicieli ustawowych i odnotować to w dokumentacji medycznej.

Radosław Tymiński