Ważne orzeczenia sądowe – odpowiedzialność lekarza za kontrolę zleconego badania

  Po publikacji o tego wpisu (tutaj) napłynęło do mnie wiele e-maili, pytań i wątpliwości. Bardzo często lekarze nie dowierzali, że w praktyce dochodzi do sytuacji, w której brak skontrolowania wyniku zleconego pacjentowi badania powoduje problemy prawne. W związku z tym na Państwa prośbę przedstawiam kilka spraw sądowych, które dotyczyły dokładnie tego problemu.

  W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2019 r. (sygn. akt IV KK 498/17) rozpatrywano sprawę ginekologa, który zdaniem prokuratury nieumyślnie naraził swoją pacjentkę na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia w ten sposób, że nie zapoznał się należycie ze zleconym przez siebie wynikiem tego badania cytologicznego, które wskazywało na dysplazję w zakresie nabłonków szyjki macicy i obligowało do zalecenia dalszych działań weryfikacyjnych. Zdaniem Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że: „Na lekarzu zlecającym wykonanie określonych badań diagnostycznych pacjenta ciąży zawsze obowiązek zapoznania się z ich wynikami”, jednakże w tej sprawie należało uniewinnić lekarza, ponieważ obraz w badaniu cytologicznym nie wskazywał jednoznacznie na podejrzenie nowotworu, o którym lekarz powinien informować pacjentkę.

    Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2013 r. (sygn. akt WK 14/13) odnoszono się do sprawy lekarza z SOR, który zlecił pacjentowi oznaczenie CRP i nie zapoznał się z wynikiem tego badania, lecz wypisał pacjenta do domu po konsultacji ortopedycznej, która wskazywała na brak konieczności hospitalizacji. Jak się potem okazało pacjent miał SIRS, a wartość CRP wynosiła 410 mg/I. Zdaniem Sądu Najwyższego, lekarz z SOR popełnił błąd, ponieważ zlecając badania miał obowiązek zapoznania się z nimi i podjęcia działań uzasadnionych medycznie w przypadku nieprawidłowych wyników badań. W tej sprawie z uwagi na poziom CRP należało hospitalizować pacjenta i podjąć diagnostykę przyczyn tego stanu rzeczy.

    W sprawie rozstrzyganej przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 15 kwietnia 2015 r. (sygn. akt I ACa 816/14) zajmowano się sprawą, w której z powodu nieregularnych wypróżnień i wzdęć skierowano pacjentkę na USG jamy brzusznej oraz badanie kału w kierunku występowania pasożytów, lamblii i krwi utajonej. Wynik badania na krew utajoną w kale był dodatni. Z wynikami pacjentka ponownie zgłosiła się do przychodni (załączono je do dokumentacji jako ksero), jednakże w dokumentacji medycznej pacjentki lekarz nie ujawnił informacji o zapoznaniu się z wynikami badań i kontynuował leczenie objawowe. W wyniku tego doszło do zwłoki w rozpoznaniu guza odbytnicy o ponad rok. Sąd apelacyjny uznał odpowiedzialność lekarza, argumentując, że brak odnotowania wyniku badania w dokumentacji świadczy o tym, że lekarz nie zapoznał się z tym wynikiem badania i dlatego kontynuował leczenie objawowe. Na tej podstawie zasądzono od lekarza 50.000 zadośćuczynienia.

   W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2008 r. (sygn. akt WA 29/08) zajmowano się sprawą lekarza prowadzącego pacjenta w trakcie hospitalizacji, oskarżonego o to, że pomimo uzyskania wiedzy o wyniku badania posiewu krwi wraz antybiogramem, wskazującego na występowanie we krwi wypisanego z oddziału pacjenta gronkowca złocistego metycylinoopornego (MRSA), nie poinformował go o jej występowaniu, co uniemożliwiło niezwłoczne wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego ratującego życie, przez co naraził go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia (pacjent zmarł w mechanizmie wstrząsu septycznego). W sprawie tej Sąd Najwyższe wskazał jednoznacznie, że „poważnym uchybieniem było nie podjęcie przez oskarżonego, po uzyskaniu wyników badania krwi, niezwłocznego kontaktu z chorym w celu przekazania wyniku badania i weryfikacji klinicznej tego badania”.

   Podsumowując, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z leczeniem ambulatoryjnym, SOR-em czy leczeniem szpitalnym lekarz, który zleca określone badania pacjentowi, ma obowiązek zapoznania się z ich wynikami i wdrożenia odpowiedniego do nich postępowania. W przypadku zaś, gdy pacjent ma wykonać badania poza podmiotem leczniczym, lekarz ma obowiązek poinformowania pacjenta (i odnotowania tego w dokumentacji medycznej) o konieczności zgłoszenia się na wizytę kontrolną z wynikami badań.

Radosław Tymiński