Przegląd ważnych dla lekarzy orzeczeń sądowych (2016)

  Tradycją już się stało, że co jakiś czas sporządzam subiektywne zestawienie ważnych dla lekarzy orzeczeń sądowych, które zapadły w ostatnim czasie (zob. np. tutaj i tutaj). Minione dwa lata obfitowały w orzeczenia, które z różnych powodów można uznać za istotne dla praktyki wykonywania zawodu lekarza. Z tego powodu przedstawiam poniżej listę 3 orzeczeń z 2016 r., które są w moim przekonaniu warte szczególnej analizy i refleksji. Listę ważnych orzeczeń z 2017 r. przedstawię w jednym z kolejnych wpisów.
  W pierwszej kolejności trzeba zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2016 r. (sygn. akt I ACa 609/15), w którym sąd odniósł się do zakresu obowiązku informacyjnego lekarzy. W sprawie tej chodziło o to, że podczas operacji cholecystostomii laparoskopowej doszło do uszkodzenia dróg żółciowych i założenia protezy dróg żółciowych. Powódka zarzuciła pozwanemu szpitalowi, że nie poinformował jej w zgodzie na zabieg o możliwości wystąpienia uszkodzenia dróg żółciowych. Sąd, analizując tę sprawę, stwierdził, że: „personel pozwanego Szpitala nie miał obowiązku poinformowania powódki o powikłaniach zabiegu cholecystektomii laparoskopowej, w tym o możliwości uszkodzenia dróg żółciowych, których prawdopodobieństwo wystąpienia było marginalne i nie wynosiło nawet 1% przypadków”. Z wyroku tego zdaje się płynąć teza, że nie są objęte lekarskim obowiązkiem informacyjnym te powikłania, które występują poniżej 1% przypadków.
  W drugiej kolejności przybliżę bardzo ważny wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2016 r. (sygn. akt VI ACa 461/15). W wyroku tym dokonano oceny często spotykanej w zgodach na zabiegi klauzuli: „pacjent wyraża zgodę na ewentualną zmianę techniki operacyjnej lub/i zakresy zabiegu lub/i rodzaju zabiegu, jeżeli w trakcie zabiegu lekarz uzna to za konieczne”.  W sprawie chodziło o to, że pacjentka zarzucała lekarzowi ortopedzie, iż w zgodzie na zabieg wskazano, iż lekarz dokona stabilizacji I kości śródstopia płytką LCP, zaś podczas zabiegu do stabilizacji użyto śrub. Lekarz zaś bronił się, że pacjentka podpisała zgodę na zabieg a w tej sytuacji konieczna była zmiana zakresu operacji, ponieważ u tej pacjentki śruby okazały się lepsze. Oceniając tę sprawę, sąd stwierdził, że wykroczono poza zakres zgody pacjentki i nie można tej zmiany uzasadniać zgodą pacjentki na ewentualną zmianę techniki lub zakresu zabiegu. Jak bowiem podkreślił sąd: „Zapis tego rodzaju należy uznać za nieskuteczny. Zmiana zakresu zabiegu, metody leczenia lub diagnostyki jest dopuszczalna w granicach wyznaczonych powołanym art. 35 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty [zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta w razie nieuwzględnienia nagłych okoliczności]”. Należy zatem podkreślić, że zmienić zakres zabiegu można jedynie w sytuacji unormowanej w art. 35 u.z.l. W konsekwencji sąd obciążył pozwanego kwotą 2000 złotych zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta.
  Na koniec trzeba przybliżyć postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 grudnia 2016 r. (sygn. akt II AKz 688/16), które dotyczy procedury zwalniania z tajemnicy zawodowej. W sprawie tej sąd musiał rozstrzygnąć, czy konieczne jest zwolnienie lekarza z tajemnicy zawodowej w trybie art. 180 § 2 k.p.k. w sytuacji, gdy zgodę na to ujawnienie wyrazi pacjent. Rozstrzygając tę sprawę, sąd podkreślił, że: „oświadczenie pokrzywdzonej w tej sytuacji niejako je [tj. postanowienie o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej] zastępuje i stanowi wystarczającą podstawę do ich [tj. informacji objętych tajemnicą zawodową] ujawnienia”. Warto jednak dodać, że sąd wyraźnie zaznaczył, że: „rzeczone oświadczenie pacjenta powinno w sposób precyzyjny i personalny wskazywać osoby i okoliczności, których ujawnienia się domaga. Z uwagi na ogólność złożonego w sprawie przez pokrzywdzoną Z. K. oświadczenia, koniecznym jest jego uzupełnienie właśnie poprzez jego sprecyzowanie w zakresie danych personalnych lekarzy, którzy we wskazanym przez nią okresie udzielali jej pomocy lekarskiej”. Z orzeczenia tego płynie czytelny wniosek, że zwalnia lekarza z tajemnicy, a prokuratora z obowiązku uzyskiwania sądowego postanowienia o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej lekarza oświadczenie pacjenta lub osoby bliskiej pacjentowi w sytuacji zgonu pacjenta. Należy jednak pamiętać, że oświadczenie pacjenta lub osoby bliskiej pacjentowi musi być precyzyjne i wskazywać dokładnie, ujawnienia których informacji się pacjent lub jego bliski domaga.

Radosław Tymiński