Przegląd ważnych dla lekarzy orzeczeń NSA (2018)

  Warto na początku nowego przejrzeć ważne dla lekarzy orzeczenia sądowe, które zostały wydane w poprzednim roku. Miniony rok obfitował w orzeczenia, które w znaczący sposób odcisną piętno na praktyce lekarskiej w kolejnych latach. W tym roku kilka ważnych orzeczeń wydał Naczelny Sąd Administracyjny, stąd w tym przeglądzie skupię się na orzeczeniach tego sądu. Kolejny przegląd będzie dotyczył orzeczeń sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Poniżej orzeczenia, z którym trzeba się zapoznać i rozważyć wnioski z nich płynące.
   Zacznę od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 7 lutego 2018 r., sygn. akt II OSK 933/16), w którym rozpatrywano problem, czy obowiązek wykonania szczepień obejmuje również obowiązek poddania się lekarskiemu badaniu kwalifikacyjnemu. W sprawie bowiem chodziło o to, że matka twierdziła, iż sama widzi przeciwwskazania do szczepień i lekarz nie musi już badać jej córki. Odnosząc się do tej kwestii, NSA stwierdził, że: „Obowiązek poddania się szczepieniu ochronnemu obejmuje również obowiązek poddania się lekarskiemu badaniu kwalifikacyjnemu, bez którego niemożliwe jest wykonanie szczepienia. Ocena stanu zdrowia wymaga wiedzy specjalistycznej i trudno ją kontrolować przez podmioty nie mające właściwych kwalifikacji”. Z orzeczenia tego wynika jednoznacznie, że o kwalifikacji do szczepienia albo dyskwalifikacji ze szczepienia decyduje lekarza na podstawie swojej wiedzy medycznej. Tym samym w sytuacji, gdy przedstawiciel ustawowy odmawia wyrażenia zgody na badanie kwalifikacyjne, należy w dokumentacji medycznej zamieścić informację, że odmawia wyrażenia zgody na szczepienie.
   Kolejnym istotnym orzeczeniem jest wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2018 r. (sygn. akt II OSK 69/18), w którym rozpatrywano obowiązki podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych związane z zabezpieczeniem dokumentacji medycznej. W szczególności chodziło o to, czy podmiot udzielających świadczeń zdrowotnych (a więc i praktyka lekarska) ma obowiązek zabezpieczyć dokumentację przed wypadkami losowymi (np. powódź). Odnosząc się do tej kwestii, NSA powiedział, że obowiązkiem podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych jest podjęcie: „działań zapewniających ochronę dokumentacji medycznej, przy czym przy jego wykonaniu obowiązany jest do dołożenia szczególnej staranności w tym i wystąpienia okoliczności utraty kontroli nad dokumentacją medyczną. Zaniechania działania, które obarczone jest cechą szczególnej staranności stanowi praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjenta. Od takiej oceny zaniechania naruszającego zbiorowe prawa pacjenta podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może się uwolnić, gdy utrata dokumentacji medycznej następuje w wyniku zdarzeń, które rozsądnie przewidująca jednostka nie mogła przewidzieć (np. zdarzenie siły wyższej, kradzież)”. Z orzeczenia tego wynika, że dokumentacja medyczna musi być szczególnie chroniona przed zdarzeniami przewidywalnymi (w jednej ze spraw uznano, że przewidywalna jest sytuacja, w której dostęp do pomieszczenia z dokumentacją mają osoby nieuprawnione – szafy znajdowały się na korytarzu).
   Trzecie ważne orzeczenie to wyrok NSA z dnia 28 września 2018 r. (sygn. akt II OSK 1342/18) dotyczyło zobowiązywania pacjentów do wskazywania we wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej celu jej uzyskania. W tym zakresie NSA stwierdził, że: „Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych obowiązany jest udostępnić dokumentację medyczną na żądanie pacjenta, bez wprowadzenia ograniczeń przez wykazanie celu tego żądania. Jedynie w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej innym podmiotom, wyliczonym w art. 26 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jest wskazany cel udostępnienia dokumentacji medycznej”. Należy więc podkreślić, że lekarze (praktyki lekarskie), do których zgłasza się pacjent po dokumentację medyczną nie mogą żądać podania celu uzyskania dokumentacji medycznej.

Radosław Tymiński