Kiedy pacjent musi informować lekarza, że jest nosicielem wirusa HIV?

  Kilka dni temu jeden z lekarzy poprosił mnie o wyjaśnienie ciekawego prawnie zagadnienia, a mianowicie, czy pacjent musi informować lekarza, że jest nosicielem wirusa HIV. Użytkownik tej strony napisał bowiem, że spotkał się z różnymi poglądami na ten temat. Pytanie w istocie dotyczy tego, czy lekarz ma prawo wiedzieć, że jego pacjent jest nosicielem wirusa HIV.
  Punktem wyjścia do dalszych rozważań musi być stwierdzenie, że prawo nie nakłada na pacjenta obowiązku informować lekarza o swoich chorobach, w tym również o byciu nosicielem wirusa HIV. Należy jednak zwrócić uwagę na dwa ważne przepisy, które modyfikują powyższą regułę:
  po pierwsze, na art. 115 Kodeksu wykroczeń, zgodnie z którym: „Kto odmawia udzielenia organowi służby zdrowia wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla wykrycia gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej lub źródła zakażenia albo dla zapobiegania szerzeniu się takich chorób, podlega karze grzywny albo karze nagany”. Z przepisu tego wynika, że jeżeli lekarz (który w rozumieniu tego przepisu jest „organem służby zdrowia”) zapyta pacjenta wprost, czy jest on nosicielem wirusa HIV, to pacjent musi odpowiedzieć lekarzowi na to pytanie zgodnie z prawdą;
  po drugie, na art. 161 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym: „Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3” (na marginesie warto dodać, że w art. 161 § 2 k.k. wskazano, że przestępstwo popełnia też ten: „Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”). Za narażenie uznaje się każde zachowanie, z którego wynika bezpośrednie niebezpieczeństwo zarażenia sie wirusem HIV. Nie wchodząc w prawnicze rozważania, trzeba stwierdzić, że w odniesieniu do relacji lekarz-pacjent o narażeniu lekarza może być mowa wyłącznie wtedy, gdy pacjent zataja informacje o nosicielstwie wirusa HIV w sytuacji, w której lekarz - z racji charakteru udzielanych świadczeń zdrowotnych - musi mieć kontakt z płynami ustrojowymi zakażonego pacjenta, w których znajduje się najwięcej wirusa HIV (np. w czasie operacji, podczas porodu).
  Podsumowując, z samego faktu zgłoszenia się na wizytę do lekarza nie wynika obowiązek pacjenta informowania lekarza o nosicielstwie wirusa HIV, jednakże obowiązek taki powstaje, jeżeli:
  a) lekarz zapyta pacjenta o nosicielstwo wirusa HIV;
  b) charakter udzielanych świadczeń zdrowotnych przesądza o tym, że lekarz będzie miał kontakt z płynami ustrojowymi pacjenta.

Radosław Tymiński