Czy przed każdym podaniem makrolidów należy wykonać EKG?

  Wczoraj tytułowe pytanie otrzymałem od jednego z użytkowników strony internetowej. Jest to problem bardzo ciekawy i warty uwagi z punktu widzenia prawnego. De facto bowiem odnosi się do następującego problemu prawnego: jak wykazać zrealizowanie obowiązku ustalenia przeciwwskazań do danego leczenia. Na wstępie należy zwrócić uwagę, że przepisy prawa wprost nie odpowiadają na to pytanie. Jednakże ich interpretacja pozwala na stwierdzenie, że u niektórych pacjentów należy wykonać EKG.
  Punktem wyjścia do dalszych rozważań musi być przypomnienie, że antybiotyki makrolidowe, które są skuteczne przy leczeniu wielu zakażeń bakteryjnych, mogą powodować wydłużenie sercowej repolaryzacji i odstępu QT, co zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca i może prowadzić do wielokształtnego częstoskurczu komorowego, skutkującego zwykle zgonem.
  Z powyższych powodów podawanie makrolidów jest przeciwwskazane u osób:
  ─ z wrodzonym lub nabytym wydłużeniem odstępu QT;
  ─ przyjmujących leki wydłużające odstęp QT (np. niektóre leki przeciwarytmiczne);
  ─ z zaburzeniami elektrolitowymi (np. w przypadku hipomagnezemii);
  ─ z bradykardią, zaburzeniami rytmu serca lub ciężką niewydolnością krążenia.
  Rozpatrując powyższe okoliczności na tle prawnych obowiązków lekarza, należy zwrócić uwagę, że lekarz ma obowiązek działania zgodnie z „aktualną wiedzą medyczną” (art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). W tym przypadku oznacza to, iż lekarz musi znać wskazania i przeciwwskazania do stosowania makrolidów oraz określić występowanie wskazań i brak przeciwwskazań do stosowania makrolidów u konkretnego pacjenta.
  Odnosząc powyższe ustalenia do tytułowego pytania należy stwierdzić, że:
po pierwsze, zastosowanie u konkretnego pacjenta makrolidu, jako antybiotyku o szerokim spectrum działania, musi być uzasadnione jego stanem klinicznym;
po drugie, lekarz musi postarać się wykluczyć występowanie u danego pacjenta przeciwwskazań, co oznacza, że musi przeprowadzić wywiad i możliwe do wykonania badania.
  W związku z powyższym uważam, że obowiązek wykluczenia przeciwwskazań w przed włączeniem makrolidów będzie spełniony, jeżeli lekarz:
  ─ zapyta o choroby kardiologiczne;
  ─ zapyta o przyjmowane leki antyarytmiczne;
  ─ wykluczy sytuacje, w których mogło dojść do utraty płynów i zaburzeń gospodarki elektrolitowej   (np. wymioty, częstomocz, biegunka, ograniczenie podaży płynów, kurcze mięśni) – w przypadku, w którym występują te objawy zasadne wydaje się zlecenie wykonania oznaczenia stężenia elektrolitów;
  ─ wykona, o ile to w danej sytuacji możliwe, co najmniej jeden zapis EKG w celu wykluczenia występowania zespołu wydłużonego QT u tych pacjentów, u których nie wykonywano EKG lub u których istnieje podejrzenie możliwości występowania zespołu wydłużonego QT (np. mających obciążony wywiad rodzinny).

Radosław Tymiński