Czy odmowa wyrażenia zgody na wizytę kwalifikującą do szczepienia jest różnoznaczna z odmową szczepienia i podlega zgłoszeniu do Sanepidu?

  Jeden z użytkowników moje strony przesłał do mnie następujące pytanie: „Tytułem wstępu. Mam kilku rodziców, którzy nie są zwolennikami szczepień. Ostatnio spotkałam się z sytuacją, że odmawiają zgody na badanie kwalifikacyjne ich dzieci i twierdzą, że nie wolno ich zgłaszać do Sanepidu. Mam więc pytanie do Pana, czy odmowa wyrażenia zgody na wizytę kwalifikującą do szczepienia jest różnoznaczna z odmową szczepienia i podlega zgłoszeniu do Sanepidu?”. Odpowiedź na to pytanie poniżej.

  Przede wszystkim należy zacząć od tego, że zgodnie z przepisami „Wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego” (art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Przepis ten obliguje lekarza do wykonania badania kwalifikacyjnego w celu wykluczenia przeciwwskazań do szczepienia.

  Prawdą jest, że wykonanie badania kwalifikacyjnego, jak każde świadczenie zdrowotne, wymaga zgody przedstawiciela ustawowego (art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). Oznacza to, że co do zasady nie można wykonać badania dziecka bez zgody rodzica. Tym samym nie można wykonać badania kwalifikacyjnego do szczepienia bez zgody przedstawiciela ustawowego.

  Należy jednak zauważyć, że w ustalonym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wielokrotnie już rozstrzygał spory dotyczące obowiązku szczepień, wskazuje się konsekwentnie i jednoznacznie, iż: „Odmowa wzięcia udziału w badaniu uniemożliwia wykonanie szczepienia i powinna być traktowana jako odmowa poddania się temu szczepieniu” (wyrok NSA z 17 kwietnia 2023 r., sygn. akt II OSK 2951/20; por. także wyrok NSA z dnia 22 marca 2023 r., sygn. akt II OSK 2424/20) czy też „Obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym oznacza również obowiązek poddania się lekarskim badaniom kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi” (wyrok NSA z dnia 8 lutego 2023 r., sygn. akt II OSK 500/20).

  Idąc za orzecznictwem, ustawodawca znowelizował ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi poprzez dodanie art. 17 ust. 9b, zgodnie z którym lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę nad osobą małoletnią przekazuje państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu imienny wykaz:

„1) osób małoletnich objętych obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi, które nie były poddane lekarskiemu badaniu kwalifikacyjnemu albo u których nie zostały przeprowadzone obowiązkowe szczepienia ochronne, mimo niestwierdzenia u nich przeciwwskazań do szczepienia,

2) osób sprawujących prawną pieczę nad osobą małoletnią, o której mowa w pkt 1, o ile  jest to możliwe do ustalenia”.

  Odpowiadając zatem na tytułowe pytanie, w świetle aktualnego stanu prawnego nie ulega wątpliwości, że odmowa wyrażenia zgody na wizytę kwalifikującą do szczepienia jest różnoznaczna z odmową szczepienia i podlega zgłoszeniu do Sanepidu.

Radosław Tymiński