Czy na zgodzie na zabieg powinna być informacja o statystycznej częstości występowania określonych powikłań?

  W wielu sprawach sądowych przedmiotem sporu staje się – oprócz postępowania lekarza – także zgoda, którą pacjent wyraził na zabieg. O niektórych zagadnieniach dotyczących zgód już pisałem (zob. tutaj), dziś zaś zwrócę uwagę na to, że niestety wiele ze zgód, które funkcjonują w szpitalach, ma braki, powodujące, że taka zgoda nie „broni się” w sądzie. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest to, że obecnie wiele elementów, które powinna zawierać zgoda, wskazuje nam orzecznictwo sądowe, a nie tylko przepisy prawa.
  Jedną z kwestii, która prawie zawsze zaskakuje rozmawiających ze mną lekarzy-zabiegowców, jest to, że w zgodzie powinna być zamieszczona informacja o statystycznej częstości występowania określonych powikłań. Zgodnie z polskim prawem, lekarz ma obowiązek poinformować pacjenta przed wyrażeniem zgody na zabieg o „dających się przewidzieć następstwach zastosowania metod leczniczych albo zaniechania ich zastosowania” (art. 16 w związku z art. 9 ust. 2 u.p.p.). Jak już od dawna wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, obowiązek udzielania pacjentów ww. informacji polega m.in. na tym, że: „Informacja powinna w szczególności obejmować te dające się przewidzieć możliwe następstwa zabiegu, zwłaszcza, jeżeli są to następstwa polegające na znacznym i istotnym uszczerbku zdrowia, które - jako skutek uboczny - wprawdzie występują rzadko lub bardzo rzadko, ale nie można ich wykluczyć, i powinna określać stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia” (wyrok SN z dnia 28 września 1999 r., sygn. akt II CKN 511/96). Teza ta była potem kilkakrotnie powtarzana przez inne sądu i można uznać, że na stałe weszła do kanonu wymogów względem zgód pacjenta (por. np. wyrok SA w: Krakowie z dnia 23 stycznia 2013 r., sygn. akt I ACa 1321/12; Białymstoku z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt I ACa 531/13; wyrok SN z dnia 24 września 2015 r., sygn. akt V CSK 738/14).
  Podsumowując, w zgodzie pacjenta należy zawsze umieszczać informacje o częstości statystycznej występowania powikłań, ponieważ ma to znaczenie dla możliwości prawidłowego wyrażenia zgody. Co ważne, informacja statystyczna może przybrać postać procentową (zakażenie pooperacyjne rany po cesarskim cięciu od 1,5-3,8%) albo proporcji (1:1000). Ważne jest jednak to, żeby informacje o ryzyku powikłań wraz z określeniem prawdopodobieństwa ich wystąpienia umieszczać w zgodzie.

Radosław Tymiński