Czy można wystawić zaświadczenie lekarskiej o konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny dla nieobecnego rodzica?

  Ostatnio otrzymałem e-mail z następującym pytaniem: „Na wizycie mama dziecka [które było chore] powiedziała, że mam wypisać ZUS ZLA na ojca dziecka. Odmówiłam […]. Czy mogłam odmówić mamie dziecka wystawienia ZUS-ZLA na opiekę dla ojca dziecka, którego nie widziałam?”. Pytanie to jest niezwykle ciekawe i może stanowić punkt wyjścia do reflekcji nad bezpiecznym wykonywaniem zawodu.
  Przede wszystkim należy przypomnieć, że zgodnie z przepisami orzekanie o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny: „następuje po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny” i powinno zostać udokumentowane w dokumentacji medycznej (art. 55 ust. 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Z przepisu tego wynika, że lekarz może stwierdzić konieczność sprawowania opieki nad chorym tylko wtedy, gdy osobiście zbada pacjenta i ustali w wyniku badana, że pacjent wymaga opieki ze względu na swój stan zdrowia (w przypadku dzieci przyjmuje się, że wymagają one opieki ze względu na wiek).  
  W świetle przepisów za „chorego członka rodziny” uważa się: małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, dzieci, wnuki, rodzeństwo (dzieci w wieku powyżej 14 lat tylko, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki – art. 32 ww. ustawy). Nie ulega więc wątpliwości, że każdy z rodziców może otrzymać od lekarza zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.
  Równocześnie jednak przepisy nie regulują tego, czy osoba, na którą ma być wystawione zaświadczenie, musi być obecna przy wizycie (badaniu), na której zaświadczenie zostanie wydane. Tym samym z uwagi na pozostawienie tej kwestii poza zakresem regulacji za zgodną z prawem należy uznać praktykę zarówno praktykę wystawiania orzeczeń na sprawowanie opieki na nieobecnego rodzica, jak i praktykę, w której lekarz odmawia wystawiania orzeczeń na nieobecnego rodzica.
  Na koniec jednak warto zauważyć, że wystawiając zaświadczenia na nieobecnego rodzica należy uczynić to w sposób bezpieczny dla siebie. Z tego powodu w dokumentacji medycznej trzeba odnotować, iż zaświadczenie wystawia się na określonego rodzica (którego nie było) na prośbę drugiego z rodziców (np. „na prośbę ojca dziecka, obecnego podczas wizyty, wystawiono zaświadczenie dla matki pani XY”). Trzeba bowiem pamiętać, że z dokumentacji medycznej musi wynikać jasno sytuacja, w której doszło do wystawienia zaświadczenia o określonej treści po to, żeby uniemożliwić wykorzystanie tej dokumentacji w innym celu niż zamierzony (np. wykluczyć sytuację, w której ktoś jako alibi powołuje się na to, że był u lekarza i otrzymał zaświadczenie o konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem).

Radosław Tymiński