Czy można udostępnić dokumentację medyczną pacjenta na żądanie ZUS-u w związku z kontrolą prawidłowości wystawiania zaświadczeń o niezdolności do pracy?

  Ostatnio jeden z lekarzy napisał do mnie, czy może udostępnić dokumentację medyczną na żądanie ZUS-u, ponieważ wystąpiono do niego z żądaniem „w związku z prowadzonym postępowaniem w ramach kontroli prawidłowości wydawania zwolnień lekarskich”. Pytanie to jest bardzo ważne, ponieważ nieprawidłowe postępowanie może narazić lekarza na odpowiedzialność prawną.
  Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, która reguluje zasady udostępniania dokumentacji medycznej, nie wymienia wprost Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako podmiotu uprawnionego do dostępu do dokumentacji medycznej (art. 26 ust. 3 u.p.p.). Niemniej ustawa ta ogólnie wskazuje podmioty i organy uprawnione do uzyskania dokumentacji medycznej. W art. 26 ust. 3 pkt 2 u.p.p. wskazano m.in., że dokumentację medyczną udostępnia się: „organom władzy publicznej […] w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności nadzoru i kontroli”. Powstaje więc pytanie, czy ZUS jest organem władzy publicznej w rozumieniu tego przepisu. Bez wchodzenia w szczegółową argumentację prawną należy stwierdzić, że ZUS jest na pewno organem władzy publicznej w zakresie, w którym upoważnia lekarzy do wystawiania zaświadczeń o niezdolności do pracy (art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa) i kontroluje prawidłowość wystawiania tych zaświadczeń (art. 59 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). W związku z tym ZUS jest podmiotem, któremu w zakresie procedury kontroli prawidłowości wystawiania zaświadczeń o niezdolności do pracy można udostępnić dokumentację medyczną.
  Należy jednak pamiętać, że w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wskazano zasady, na których należy udostępniać dokumentację medyczną ZUS-owi w ramach procedury kontroli prawidłowości wystawiania zaświadczeń o niezdolności do pracy. Przede wszystkim w przywołanej ustawie stwierdzono, że: „W celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może […] zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie” (art. 59 ust. 3) a „Ubezpieczony jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną lekarzowi przeprowadzającemu badanie” (art. 59 ust. 4). Cytowane przepisy należy uznać za uszczegółowiające zasady, na których ZUS może występować o dokumentację medyczną do lekarzy lub podmiotów leczniczych w ramach procedury kontroli prawidłowości wystawiania zaświadczeń o niezdolności do pracy.
  Z powyższych przepisów wynika więc, że lekarz lub podmiot leczniczy ma obowiązek udostępnienia dokumentacji medycznej jedynie lekarzowi orzecznikowi ZUS. Oznacza to moim zdaniem, że nie można udostępnić dokumentacji medycznej ZUS-owi, a jedynie lekarzowi, który w imieniu ZUS-u kontroluje jej prawidłowość.

  Na koniec zwracam uwagę na dwie sprawy. Po pierwsze, nie wolno jednak udostępnić całej dokumentacji medycznej pacjenta, a jedynie ten jej fragment (np. określoną wizytę), która odnosi się do wydanego zaświadczenia o niezdolności do pracy. Po drugie, ZUS ma prawo uzyskania dokumentacji medycznej w związku z prowadzonym postępowaniem przez organ rentowy ZUS (art. 26 ust. 3 pkt 5 u.p.p.).

Radosław Tymiński