Czy można odesłać pacjenta do ulotki leku zamiast informować go o działaniach niepożądanych?

  Jedna z użytkowniczek mojej strony zwróciła uwagę na zjawisko, które często pojawia się w praktyce: „w naszej przychodni wielu lekarzy pisze w dokumentacji medycznej «zalecono zapoznanie się z ulotką dołączoną do leku»”. Użytkowniczka ma wątpliwości, czy jest to działanie prawidłowe, ponieważ treść ulotki może wielu pacjentów zniechęcić do przyjęcia leku z uwagi na liczne działania niepożądane, które są tam wskazane. Pytanie jest bardzo ważne i warto na nie odpowiedzieć, gdyż pacjenci dość często pozywają lekarzy za brak prawidłowej informacji.
  Przede wszystkim należy zauważyć, że konieczność informowania pacjenta o działaniach niepożądanych leków wynika z prawa pacjenta do podejmowania świadomych decyzji terapeutycznych (art. 16 ustawy o prawach pacjenta) i obowiązku lekarza udzielania informacji o następstwach proponowanego leczenia (art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty) (więcej informacji patrz: tutaj). Oznacza to, że integralnym elementem każdej wizyt musi być nie tylko badanie pacjenta i sformułowanie zaleceń lekarskich, lecz także informowanie o działaniach niepożądanych przepisanych leków. W tym kontekście odesłanie do ulotki (charakterystyki produktu leczniczego) nie jest działaniem prawidłowym, jeżeli odbywa się bez ustnego poinformowania o najważniejszych działaniach niepożądanych. Należy bowiem zwrócić uwagę, że:
— prawo ustanawia lekarski obowiązek informowania, a nie wprowadza obowiązku odesłania do ulotki;
— prawo nie nakłada na pacjenta obowiązku czytania ulotek dołączonych do leków;
— ulotka nie może odpowiedzieć na pytania dotyczące leku i leczenia, jeżeli pacjent by je miał.
  Podsumowując, lekarz może zalecić pacjentowi zapoznanie się z ulotką dołączoną do leku, jednakże nie zwalnia go to z obowiązku ustnego poinformowania pacjenta o najważniejszych działaniach niepożądanych przepisanych leków. Warto pamiętać także o adnotacji w dokumentacji medycznej: „omówiono z pacjentem działania niepożądane zaleconych leków, w szczególności polegające na [tu wymieniamy trzy najczęstsze]”. Wracając zaś do wątpliwości Użytkowniczki strony: ostateczną decyzję o rozpoczęciu/kontynuowaniu/przerwaniu terapii podejmuje pacjent i to on za nią ponosi odpowiedzialność. Lekarz powinien uświadomić pacjentowi tylko konsekwencje jego decyzji.

Radosław Tymiński