Czy lekarz ratujący zdrowie lub życie człowieka może naruszyć dobra chronione prawem?

  Ostatnio zwrócił się do mnie z ważnym pytaniem jeden z lekarzy (robiący specjalizację z medycyny ratunkowej) z pytaniem, czy ratując życie lub zdrowie danej osoby, może naruszyć jej inne dobra prawne lub dobra prawne innych osób. W sprawie chodziło o to, że zobaczył w bardzo gorący dzień dziecko – jak podejrzewał – nieprzytomne w samochodzie na parkingu przed supermarketem i zastanawiał się, czy może zbić okno w tym – bardzo drogim – samochodzie czy też powinien podjąć inne działania, np. zmierzające do odnalezienia matki tego dziecka.
  Przed odpowiedzią na to pytanie należy zwrócić uwagę, że każdy człowiek dysponuje szeregiem dóbr prawnych, na które składają się dobra o charakterze materialnym (czyli wszystko, co dany człowiek ma, np. samochód, telefon, komputer) oraz o charakterze niematerialnym (tzw. dobra osobiste, czyli np. zdrowie, wolność, życie, nietykalność mieszkania, tajemnica korespondencji). Każde z tych dóbr znajduje się pod ochroną prawa, która wyraża się w ustanowieniu odpowiedzialności karnej i cywilnej za ich naruszenie. Należy jednak zwrócić uwagę, że przepisy prawa przewidują też sytuacje wyjątkowe, w których naruszenie dobra prawnego nie podlega odpowiedzialności (tytułem przykładu: uśmiercenie człowieka w ramach tzw. obrony koniecznej nie podlega karze).
  W przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym również przewidziano możliwość naruszania dóbr prawnych w związku z podjęciem czynności ratunkowych. W art. 5 ust. 2 ww. ustawy stwierdzono, że każda osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca medyczne czynności ratunkowe „może poświęcić dobra osobiste innej osoby, inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego”.
  Z cytowanego przepisu wynika zatem, że każda osoba ratująca czyjeś życie lub zdrowie (a więc nie tylko podczas pracy w pogotowiu ratunkowym, lecz także podczas udzielania doraźnej pomocy) może naruszyć dobra niemajątkowe (z wyjątkiem zdrowia lub życia) i majątkowe ratowanego oraz innych osób w zakresie niezbędnym do ratowania zdrowia i życia człowieka.
  Podsumowując, lekarz ratując zdrowie lub życie może naruszyć dobra chronione prawem, z wyjątkiem zdrowia lub życia ratowanego oraz innych osób, w zakresie niezbędnym do ratowania człowieka.
  W przypadku, o który pytał zatem lekarz, po upewnieniu się, że dziecko jest nieprzytomne (np. nie reaguje na próby podjęcia z nim kontaktu, pukania w okno, szarpania za drzwi) należy:
1) – w celu zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami – zadzwonić pod numer 112 i opisać sytuację, wzywając karetkę;
2) wybić szybę, gdyż działanie to ma na celu ratowanie zdrowia i życia dziecka.

Radosław Tymiński