Bardzo często pytacie mnie państwo o błędy w umowach cywilnoprawnych (dalej: kontrakt) zawieranych przez lekarzy. Oczywiście występuje bardzo wiele takich błędów, które mają mniej lub bardziej poważne konsekwencje prawne w przypadku sporu sądowego. Poniżej piszę o, moim zdaniem, największym błędzie.

Ostatnio zgłosiło się do mnie kilku lekarzy, biorących wspólnie udział w jednym zdarzeniu, którzy rozważali zawarcie ugody z pacjentką. Na tle naszej rozmowy pojawiła się ciekawa kwestia, czy ubezpieczyciele tych lekarzy pokryją ewentualne odszkodowanie i zadośćuczynienie wypłacone pacjentce. Odpowiedź na to pytanie zależy od okoliczności sprawy.

Ponieważ w ofercie mojej kancelarii znajduje się dokonanie oceny bezpieczeństwa prawnego praktyki lekarskiej (patrz: tutaj), miałem możliwości przeprowadzenia ostatnio kilku audytów w indywidualnych praktykach lekarskich. Poniżej chciałem podzielić się kilkoma refleksjami z tych audytów (audyty prowadzone były w sposób zapewniający ochronę danych osobowych pacjentów).

  W Internecie można znaleźć wiele stron, które zawierają instrukcje dla pacjentów, co trzeba robić, gdy pacjent uważa, że lekarz popełnił błąd. Niestety nie ma w sieci zbyt wielu informacji, które dotyczyłyby tej sytuacji z punktu widzenia drugiej strony: co ma robić lekarz, gdy popełni błąd. Tymczasem jest to jedno z podstawowych zagadnień, które lekarz powinien mieć przemyślane i opracowane. Poniżej przedstawiam propozycje pewnego schematu zachowania lekarza, w przypadku, gdy zdarzy mu się popełnić błąd. Zastrzegam przy tym, że chodzi mi o błąd medyczny, tj. sytuację, w której lekarz jednoznacznie wie, iż naruszył zasady wiedzy medycznej lub należytej staranności.

Ostatnio jeden z użytkowników mojej strony zapytał, co to znaczy, że odpowiedzialność zawodowa lekarzy (którą egzekwują organy izby lekarskiej) może ulec przedawnieniu.

  Na jednym z wykładów dla lekarzy zadano mi bardzo dobre pytanie, a mianowicie, czy istnieją sytuacje, w których ubezpieczyciel może nie wypłacić odszkodowania ubezpieczonemu lekarzowi w przypadku uznania przez sąd, że lekarz ten popełnił błąd w sztuce medycznej. Odpowiadając na to pytanie należy stwierdzić, że tak – istnieją sytuacje, w których ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania.

  Ostatnio otrzymałem ciekawe pytanie dotyczące odpowiedzialność lekarza prowadzącego i konsultującego. Jeden z użytkowników strony napisał, że: „spieraliśmy się z kolegami, czy zlecenie konsultacji powoduje, że odpowiedzialność za diagnozę przejmuje konsultant. Jest to dla nas duży problem, gdyż na nasz oddział (geriatria) trafia wielu pacjentów z licznymi obciążeniami i często wzywamy na konsultację kardiologów, pulmonologów, diabetologów, a także ortopedów”. Przedstawiony tu problem powraca w bardzo wielu sprawach o błąd w sztuce medycznej.

Ostatnio zwróciłem uwagę na kilka sytuacji, w których lekarze popełniali błędy związane z ubezpieczaniem się. W związku z tym chciałbym zasygnalizować te najczęściej spotykane błędy i ich możliwe konsekwencje prawne.

Ostatnio otrzymałem następujące pytanie: „W szpitalu w którym pracuję, dotychczas mój odział zapewniał lekarza dyżurującego w SOR oraz drugiego, który dyżurował w tym samym czasie w oddziale. W związku z brakami kadrowymi nie można wykluczyć, że będziemy zmuszani do pracy w dwóch miejscach jednocześnie”. Czy to zgodne z prawem?

Nie ulega wątpliwości, że pacjenci są coraz sprytniejsi, a stosowane przez nich metody złapania lekarza na jakimś błędzie coraz wymyślniejsze. Ostatnio zaobserwowałem, że pacjenci i ich prawnicy wzbogacili swój arsenał środków o kolejny sposób wykorzystania ludzkiego odruchu u lekarza. Metodę tę nazwałem „na zatroskaną córkę”.

Po artykule Rozpoznanie choroby a tajemnica lekarska trafiły do mnie dwa pytania, dotyczące obowiązków związanych z rozpoznaniem groźnej choroby. Jeden z użytkowników pyta, czy to prawda, że lekarz ma obowiązek zgłaszania każdego przypadku rozpoznania padaczki u kierowcy. Drugi z użytkowników z kolei pyta, czy rozpoznają u lekarza-kierowcy zawodowego np. tętniaka rozwarstwiającego aorty, który w każdej chwili może pęknąć, powinien poinformować o tym właściwy urząd. Obaj użytkownicy mają wątpliwości, gdyż informacje te są objęte tajemnicą lekarską.

Jak wynika z badań CBOS, 71% Polaków regularnie stosuje różnego rodzaju leki dostępne OTC, najczęściej są to: leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, leki na przeziębienie oraz różnego rodzaju suplementy diety. Warto pamiętać też, że statystyczny Polak zażywa leki przeciwbólowe 9 razy w miesiącu.

Co jakiś czas lekarze zwracają się do mnie z pytaniem, kiedy można odmówić leczenia pacjenta. Ostatnio jedna z użytkowniczek mojej strony napisała: „Pacjent mnie pozwał, mimo tego ciągle do mnie przychodzi ze swoimi dziećmi. Każda wizyta tych osób to dla mnie wielki stres. Czy mogę im odmówić leczenia?”.

Coraz częściej w telewizji widać poniższe sceny. Scena 1: lekarz ucieka przed fotoreporterami. Scena 2: lekarz zamyka się w gabinecie i wzywa ochronę, która niezdarnie próbuje usunąć dziennikarzy. Scena 3: lekarz przyłapany przez fotoreporterów krzyczy, że nie zgadza się na nagrywanie i zasłania ręką obiektyw kamery lub aparatu. We wszystkich tych sytuacjach lekarz staje się ofiarą i pozwala, żeby media i pacjent osiągnęły przewagę. Można jednak wszystko rozegrać tak, żeby lekarz wyszedł ze spotkania z mediami obronną ręką.

Pieczątka lekarska – przedmiot, bez którego nie można się objeść. Recepty, epikryzy, druki ZUS ZLA, zaświadczenia to tylko niektóre dokumenty, wymagające podstemplowania pieczątką lekarską. Przepisy wprost nie określają, co robić, gdy zginie pieczątka lekarska, jednakże warto podjąć kilka działań, które zabezpieczą lekarza przed ewentualnymi zarzutami związanymi z brakiem właściwego postępowania po zaginięciu pieczątki lekarskiej.

Wyrok w sprawie słynnego kardiochirurga wzbudził dyskusje w wielu środowiskach. Prawników i lekarzy skłonił on do refleksji nad granicą pomiędzy łapówka a dowodem wdzięczności (czyli inaczej tzw. dziękówką). Wyrok ten – moim zdaniem – niestety pogłębia i tak już niemały zamęt interpretacyjny. Z tego powodu krótko przedstawię przestępstwo łapownictwa biernego (przyjmowania łapówek) i wskażę kontrowersje z nim związane.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm., dalej: u.z.l.), „Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością”.

Ostatnio konsultowałem kilka spraw, w których pojawiły się wątpliwości, czy lekarz mógł rozszerzyć zakres zabiegu operacyjnego. Warto przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu, gdyż nieuzasadnione rozszerzenie zakresu zabiegu prowadzi do powstania odpowiedzialności cywilnej, karnej i zawodowej.

Przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm., dalej: u.z.l.) nie wprowadzają klasycznej definicji tajemnicy lekarskiej, jednakże w art. 40 ust. 1 u.z.l. jednoznacznie wskazano zakres informacji objętych tą tajemnicą. Zgodnie z tym przepisem, „Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu”. Tajemnicą zawodową objęte są zatem wszystkie informacje związane z pacjentem i uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu.

Ostatnio coraz więcej osób zwraca się do mnie z ciekawym problemem, a mianowicie, czy w przypadku wszczęcia postępowania przez Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i skierowania wniosku o ukaranie do sądu lekarskiego należy przyjąć aktywną postawę procesową czy pasywną.