Ostatnio jeden z użytkowników bloga zwrócił się do mnie z arcyciekawym pytaniem, które brzmi tak jak w tytule. Problem dotyczy tego, czy sąd może potraktować „przepraszam” jako przyznanie się do winy. Jest to kwestia złożona i wielowątkowa, w której udzielenie odpowiedzi wymaga nakreślenia pewnego tła. Na sprawę tę można bowiem patrzeć z kilku punktów widzenia.

  Ostatnio zwrócił się do mnie lekarz z problem, który jest szeroko dyskutowany w mediach i serwisach specjalistycznych (patrz: tutaj). Problem jest poważny i dotyczy tego, czy lekarz po przepracowaniu dyżuru może samodzielnie zdecydować o opuszczeniu placówki w sytuacji, gdy nie ma innego lekarza, który by go zastąpił. Z uwagi na to, że prawnie sprawa jest niezwykle ciekawa warto się jej bliżej przyjrzeć. Żeby rozważyć dobrze tę kwestię, należy wskazać na kilka aspektów sprawy.

Zapraszam do obejrzenia filmu poświęconego temu, na co należy zwrócić uwagę podpisując umowę z podmiotem leczniczym na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Więcej tutaj.

Ostatnio jeden z lekarzy, prowadzących podmiot leczniczy wysłał do mnie pytanie, które praktyki stanowią naruszenie zbiorowych praw pacjentów. Pytanie to jest niezwykle ważne, ponieważ zgodnie z przepisami prawa Rzecznik Praw Pacjenta (dalej: RPP) może wydać decyzję o uznaniu określonej praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów i nakazać jej zaniechanie. Co istotne, RPP nakłada na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych karę pieniężną do wysokości 500 000 złotych w przypadku niepodjęcia działań określonych w ww. decyzji w terminie w niej wskazanym.

W dniu 1 stycznia 2019 r. wchodzą w życie nowe przepisy, dotyczące standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej), które wprowadzają kilka nowych obowiązków oraz modyfikują dotychczasowe w zakresie prowadzenia ciąży i opieki okołoporodowej. Ponieważ dokument ten ma charakter rozporządzenia – jest to przepis prawa powszechnego – stosowanie się do tych wymogów będzie obowiązkiem każdego ginekologa i położnika. Poniżej omówienie wybranych, istotnych zmian.

Kilka razy w minionych tygodniach pytano mnie, które czynności nie podlegają ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej a są często wykonywane przez lekarzy. Jest to kwestia niezwykle ważna, ponieważ niepodleganie pewnej czynności ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej oznacza, że w razie uznania zasadności roszczenia pacjenta dotyczącego tej czynności lekarz musi sam pokryć odszkodowanie. Poniższa lista została sporządzona na podstawie analizy ogólnych warunków umów największych ubezpieczycieli lekarzy – należy jednak pamiętać, że nie obejmuje ona wszystkich wyłączeń (te w sposób kompletny wskazuje ubezpieczyciel w Ogólnych Warunkach Umownych), a jedynie te najczęściej spotykane w praktyce.

Ostatnio otrzymałem następujące pytanie od lekarza pracującego w szpitalu psychiatrycznym: „na dyżurze rodzina przywiozła do naszego szpitala pacjenta z zawałem, a ponieważ pracuję w szpitalu psychiatrycznym zacząłem się zastanawiać, czy mogę go odesłać do właściwego szpitala […] Nie muszę chyba tłumaczyć, że u nas nie ma możliwości leczenia zawałów”. Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest tak prosta, jak mogłoby się wydawać.

Poprawa jakości w ochronie zdrowia jest dobra nie tylko dla pacjentów, lecz także i dla lekarzy. Z tą myślą postanowiliśmy wspólnie z mec. Budzowską, na podstawie wszystkich prowadzonych przez nas spraw, wytypować kilka najbardziej niebezpiecznych operacji chirurgicznych. Chodziło nam o te operacje, po których – z naszej perspektywy – najczęściej dochodzi do sporów sądowych. Poniżej mój ranking i komentarz. Ranking mec. Jolanty Budzowskiej i jej komentarz znaleźć można na jej blogu: (www.pomylkalekarza.pl).

  Ostatnio zwróciło się do mnie dwóch lekarzy, którzy chcą zawrzeć umowę z podmiotem leczniczym na pełnienie dyżurów pod telefonem. Użytkownicy poprosili mnie, nawiązując do jednego z moich wpisów o umowach (tutaj), o wskazanie najważniejszych z ich punktu widzenia postanowień umowy o pełnienie dyżuru pod telefonem. Odpowiadając na tę prośbę, zamieszczam 5 przepisów, które moim zdaniem powinny się znaleźć w każdej umowie o pełnienie dyżuru pod telefonem.

Wielu lekarzy słusznie kojarzy ochronę danych osobowych pacjentów z tajemnicą zawodową i dyskrecją. Z tego powodu dość powszechne są działania chroniące w sposób podstawowy dane osobowe pacjentów – tytułem przykładu można wymienić zapraszanie do gabinetu pacjentów bez wymieniani ich imienia i nazwiska, nieprowadzenie rozmów o stanie zdrowia pacjenta w obecności osób trzecich czy też udzielaniem informacji o pacjencie wyłącznie osobom upoważnionym. Niestety ciągle wielu lekarzy, szczególnie prowadzących działalność gospodarczą, nie jest świadoma, że każda praktyka lekarska ma obowiązek chronienia danych osobowych pacjentów na wiele sposobów. Wśród tych istotnych obowiązków prawnych warto wymienić m.in.: posiadanie dokumentacji opisującej sposób przetwarzania danych osobowych pacjentów oraz środki ich ochrony (art. 36 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, dalej uodo); dopuszczenie do przetwarzania danych wyłącznie osób posiadające upoważnienie nadane przez administratora danych (art. 37 uodo); prowadzenia ewidencji osób upoważnionych do przetwarzania danych (art. 39 ust. 1 uodo).

Z dużym zainteresowaniem ze strony użytkowników mojej strony spotkał się wpis dotyczący odpowiedzialności lekarza za błąd medyczny w sytuacji, w której pacjentowi się nic nie stało (tutaj). Otrzymałem kilka e-maili i wiadomości (za co bardzo dziękuję), w których moi rozmówcy wskazywali na różne aspekty dotyczące tego zagadnienia, m.in. na ograniczenia współczesnej medycyny, które powodują, że wielokrotnie może dojść do pomyłki ze strony lekarza. W tym kontekście warto odpowiedzieć na pytanie, czy lekarz może odpowiadać wobec pacjenta, jeżeli pomimo przeprowadzonych badań, nie rozpozna choroby, na którą cierpi pacjent. Innymi słowy chodzi o to, czy lekarz odpowiada prawnie, jeżeli pomyli się: rozpoznając nieistniejącą chorobą lub nie rozpoznając choroby istniejącej.

Często na wykładach zwracam uwagę na konieczność kontrolowania przez lekarza, czy pacjent przestrzega zaleceń lekarskich. Wielu lekarzy wyraża dla tego stanowiska zrozumienie z przyczyn medycznych, wielu też – dość zasadnie – wskazuje, że prawo nie nakłada na lekarza takiego obowiązku. W związku z tym warto podkreślić, że lekarze powinni kontrolować przestrzeganie zaleceń przez pacjentów nie dlatego, że prawo im to nakazuje, lecz w trosce o swój własny interes. Należy bowiem zauważyć, że wykazanie w toku procesu, iż pacjent nie przestrzegał zaleceń terapeutycznych ma doniosłe konsekwencje prawne, włącznie z tym, że może skutkować oddaleniem roszczeń pacjenta w postępowaniu cywilnym lub uniewinnieniem w postępowaniu karnym ewentualnie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.

Lekarze przeprowadzają całą masę zabiegów, które mają różnych charakter. Niektóre z nich wymagają mikroskopu, inne przeprowadza się „na ślepo”. Niektóre operacje wymagają dużej siły, inne delikatności. Jedne trwają nawet do kilkunastu godzin, a inne najwyżej kilkanaście minut. W swojej praktyce przekonałem się, że nie ma zabiegów bezpiecznych, zawsze udanych, bez powikłań. Każdy zabieg może skończyć się w sposób niemożliwy do przewidzenia w chwili jego rozpoczynania. Powoduje to, że lekarze, którzy wykonują zabiegi, dość często trafiają do sądu i we wszystkich krajach otwierają rankingi pozywanych specjalizacji lekarskich. Z tego powodu warto przybliżyć Użytkownikom cztery elementy, które są zawsze i w każdej sprawie analizowane przez biegłych i sąd.

Kilka osób pisało do mnie ostatnio w sprawie tego, czy lekarz może odpowiadać prawnie, jeżeli popełnił wprawdzie błąd medyczny, ale pacjentowi nic się nie stało. Użytkownicy mojej strony przedstawiali różne sytuacje (np. zbyt wczesne wypisanie pacjenta ze szpitala, podanie nieprawidłowego leku czy zapomnienie podania leku, który po operacji powinien być podany). Poruszony temat jest bardzo ważny, ponieważ w praktyce lekarz bardzo często ponosi odpowiedzialność za sytuacje, w których popełnił błąd a pacjentowi nic się nie stało. W takiej sytuacji lekarz może ponieść zarówno odpowiedzialność zawodową, jak i karną czy cywilną.

Lekarze dość powszechnie pracują na kontraktach (umowach cywilnoprawnych) w prywatnych i publicznych podmiotach leczniczych. Bardzo wielu lekarzy, przed podpisaniem umowy z podmiotem leczniczym, zwraca się do mnie z prośbą o przeanalizowanie jej treści. Bardzo często w tych umowach są ukryte przepisy niezwykle niekorzystne dla lekarzy. Dziś wskażę te, które najczęściej mogą skutkować problemami, gdy coś się wydarzy. Oczywiście umieszczenie jednego czy dwóch niekorzystnych dla lekarza przepisów nie oznacza, że należy nie podpisywać umowy – umowę należy oceniać w całokształcie, niemniej warto się zastanowić i negocjować. Poniżej podaję przykładowe przepisy w celu zwrócenia uwagi na niekorzystną treść. W umowach takich lekarz jest nazywany przeważnie „Zleceniobiorcą”, stąd w przykładach to sformułowanie.

  W związku z sytuacją, która wydarzyła się w Krakowie (pielęgniarka zamiast chlorku sodu podała 3-miesięcznemu niemowlęciu chlorek potasu i dziecko zmarło), napłynęło do mnie kilka pytań o zlecenia lekarskie. Większość z pytań dotyczyła tego, czy zgodna z prawem jest praktyka, która polega na tym, że pielęgniarka wypisuje zlecenie (pod dyktando lekarza), a lekarz się tylko pod nim podbija i je podpisuje. Odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna, choć wcale nie oczywista.

Przez wakacje spłynęło do mnie wiele ciekawych pytań, na które postaram się odpowiedzieć. Na początku zacznę jednak od zagadnień ginekologiczno-położniczych, ponieważ jest to obecnie specjalizacja obarczona największym ryzkiem zgłoszenia roszczeń przez pacjenta. W kilku sprawach sądowych zetknąłem się z następującym problemem: czy fakt, że lekarz pracował na starym sprzęcie USG usprawiedliwia nierozpoznanie przez tego lekarza wady rozwojowej płodu, która na lepszym sprzęcie mogłaby być rozpoznana.

   Ostatnio otrzymałem interesujące pytanie o to, kto odpowiada za nieprawidłową kwalifikację pacjenta do inwazyjnego badania lub zabiegu (dalej: zabieg): lekarz kwalifikujący czy lekarz wykonujący badanie lub zabieg. Pytanie to zadał jeden z użytkowników strony, wskazując na następującą praktykę: ordynator ze swojego prywatnego gabinetu przysyła do niego do pracowni w publicznym szpitalu pacjentów na inwazyjne badania, do których lekarz ten nie widzi wskazań.

Ostatnio dwaj lekarze, niezależnie od siebie, zwrócili się do mnie z pytaniem o to, czy rzecznik odpowiedzialności zawodowej ma prawo podjąć postępowanie w sprawie dotyczącej nieopłacania składek na samorząd lekarski. Z pytania tego wynika też kolejne pytanie, czy niewywiązanie się z obowiązku opłacania składek może być przyczyną nałożenia na lekarza kary przez sąd lekarski. 

Ostatnio otrzymuję coraz więcej sygnałów, że wiele podmiotów leczniczych, w sytuacji wystąpienia pewnego zdarzenia niepożądanego, postępuje w sposób korzystny dla siebie, a niekorzystny dla lekarzy. Chodzi o dość powszechną obecnie praktykę wzywania lekarzy do złożenia w danej sprawie wyjaśnień na piśmie. Najczęściej wygląda to w ten sposób: pacjent lub jego rodzina formułuje skargę do kierownictwa podmiotu leczniczego na konkretnego lekarza i jego zachowanie; szpital nakazuje lekarzowi wyjaśnienie sytuacji, której dotyczy skarga lub żądanie pacjenta; lekarz wyjaśnia tę sytuację, wskazując swoje argumenty; pacjent lub jego rodzina pozywa podmiot leczniczy i lekarza.