Lekarze dość powszechnie pracują na kontraktach (umowach cywilnoprawnych) w prywatnych i publicznych podmiotach leczniczych. Bardzo wielu lekarzy, przed podpisaniem umowy z podmiotem leczniczym, zwraca się do mnie z prośbą o przeanalizowanie jej treści. Bardzo często w tych umowach są ukryte przepisy niezwykle niekorzystne dla lekarzy. Dziś wskażę te, które najczęściej mogą skutkować problemami, gdy coś się wydarzy. Oczywiście umieszczenie jednego czy dwóch niekorzystnych dla lekarza przepisów nie oznacza, że należy nie podpisywać umowy – umowę należy oceniać w całokształcie, niemniej warto się zastanowić i negocjować. Poniżej podaję przykładowe przepisy w celu zwrócenia uwagi na niekorzystną treść. W umowach takich lekarz jest nazywany przeważnie „Zleceniobiorcą”, stąd w przykładach to sformułowanie.

  W związku z sytuacją, która wydarzyła się w Krakowie (pielęgniarka zamiast chlorku sodu podała 3-miesięcznemu niemowlęciu chlorek potasu i dziecko zmarło), napłynęło do mnie kilka pytań o zlecenia lekarskie. Większość z pytań dotyczyła tego, czy zgodna z prawem jest praktyka, która polega na tym, że pielęgniarka wypisuje zlecenie (pod dyktando lekarza), a lekarz się tylko pod nim podbija i je podpisuje. Odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna, choć wcale nie oczywista.

Przez wakacje spłynęło do mnie wiele ciekawych pytań, na które postaram się odpowiedzieć. Na początku zacznę jednak od zagadnień ginekologiczno-położniczych, ponieważ jest to obecnie specjalizacja obarczona największym ryzkiem zgłoszenia roszczeń przez pacjenta. W kilku sprawach sądowych zetknąłem się z następującym problemem: czy fakt, że lekarz pracował na starym sprzęcie USG usprawiedliwia nierozpoznanie przez tego lekarza wady rozwojowej płodu, która na lepszym sprzęcie mogłaby być rozpoznana.

   Ostatnio otrzymałem interesujące pytanie o to, kto odpowiada za nieprawidłową kwalifikację pacjenta do inwazyjnego badania lub zabiegu (dalej: zabieg): lekarz kwalifikujący czy lekarz wykonujący badanie lub zabieg. Pytanie to zadał jeden z użytkowników strony, wskazując na następującą praktykę: ordynator ze swojego prywatnego gabinetu przysyła do niego do pracowni w publicznym szpitalu pacjentów na inwazyjne badania, do których lekarz ten nie widzi wskazań.

Ostatnio dwaj lekarze, niezależnie od siebie, zwrócili się do mnie z pytaniem o to, czy rzecznik odpowiedzialności zawodowej ma prawo podjąć postępowanie w sprawie dotyczącej nieopłacania składek na samorząd lekarski. Z pytania tego wynika też kolejne pytanie, czy niewywiązanie się z obowiązku opłacania składek może być przyczyną nałożenia na lekarza kary przez sąd lekarski. 

Ostatnio otrzymuję coraz więcej sygnałów, że wiele podmiotów leczniczych, w sytuacji wystąpienia pewnego zdarzenia niepożądanego, postępuje w sposób korzystny dla siebie, a niekorzystny dla lekarzy. Chodzi o dość powszechną obecnie praktykę wzywania lekarzy do złożenia w danej sprawie wyjaśnień na piśmie. Najczęściej wygląda to w ten sposób: pacjent lub jego rodzina formułuje skargę do kierownictwa podmiotu leczniczego na konkretnego lekarza i jego zachowanie; szpital nakazuje lekarzowi wyjaśnienie sytuacji, której dotyczy skarga lub żądanie pacjenta; lekarz wyjaśnia tę sytuację, wskazując swoje argumenty; pacjent lub jego rodzina pozywa podmiot leczniczy i lekarza.

Bardzo często pytacie mnie państwo o błędy w umowach cywilnoprawnych (dalej: kontrakt) zawieranych przez lekarzy. Oczywiście występuje bardzo wiele takich błędów, które mają mniej lub bardziej poważne konsekwencje prawne w przypadku sporu sądowego. Poniżej piszę o, moim zdaniem, największym błędzie.

Ostatnio zgłosiło się do mnie kilku lekarzy, biorących wspólnie udział w jednym zdarzeniu, którzy rozważali zawarcie ugody z pacjentką. Na tle naszej rozmowy pojawiła się ciekawa kwestia, czy ubezpieczyciele tych lekarzy pokryją ewentualne odszkodowanie i zadośćuczynienie wypłacone pacjentce. Odpowiedź na to pytanie zależy od okoliczności sprawy.

Ponieważ w ofercie mojej kancelarii znajduje się dokonanie oceny bezpieczeństwa prawnego praktyki lekarskiej (patrz: tutaj), miałem możliwości przeprowadzenia ostatnio kilku audytów w indywidualnych praktykach lekarskich. Poniżej chciałem podzielić się kilkoma refleksjami z tych audytów (audyty prowadzone były w sposób zapewniający ochronę danych osobowych pacjentów).

  W Internecie można znaleźć wiele stron, które zawierają instrukcje dla pacjentów, co trzeba robić, gdy pacjent uważa, że lekarz popełnił błąd. Niestety nie ma w sieci zbyt wielu informacji, które dotyczyłyby tej sytuacji z punktu widzenia drugiej strony: co ma robić lekarz, gdy popełni błąd. Tymczasem jest to jedno z podstawowych zagadnień, które lekarz powinien mieć przemyślane i opracowane. Poniżej przedstawiam propozycje pewnego schematu zachowania lekarza, w przypadku, gdy zdarzy mu się popełnić błąd. Zastrzegam przy tym, że chodzi mi o błąd medyczny, tj. sytuację, w której lekarz jednoznacznie wie, iż naruszył zasady wiedzy medycznej lub należytej staranności.

Ostatnio jeden z użytkowników mojej strony zapytał, co to znaczy, że odpowiedzialność zawodowa lekarzy (którą egzekwują organy izby lekarskiej) może ulec przedawnieniu.

  Na jednym z wykładów dla lekarzy zadano mi bardzo dobre pytanie, a mianowicie, czy istnieją sytuacje, w których ubezpieczyciel może nie wypłacić odszkodowania ubezpieczonemu lekarzowi w przypadku uznania przez sąd, że lekarz ten popełnił błąd w sztuce medycznej. Odpowiadając na to pytanie należy stwierdzić, że tak – istnieją sytuacje, w których ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania.

  Ostatnio otrzymałem ciekawe pytanie dotyczące odpowiedzialność lekarza prowadzącego i konsultującego. Jeden z użytkowników strony napisał, że: „spieraliśmy się z kolegami, czy zlecenie konsultacji powoduje, że odpowiedzialność za diagnozę przejmuje konsultant. Jest to dla nas duży problem, gdyż na nasz oddział (geriatria) trafia wielu pacjentów z licznymi obciążeniami i często wzywamy na konsultację kardiologów, pulmonologów, diabetologów, a także ortopedów”. Przedstawiony tu problem powraca w bardzo wielu sprawach o błąd w sztuce medycznej.

Ostatnio zwróciłem uwagę na kilka sytuacji, w których lekarze popełniali błędy związane z ubezpieczaniem się. W związku z tym chciałbym zasygnalizować te najczęściej spotykane błędy i ich możliwe konsekwencje prawne.

Ostatnio otrzymałem następujące pytanie: „W szpitalu w którym pracuję, dotychczas mój odział zapewniał lekarza dyżurującego w SOR oraz drugiego, który dyżurował w tym samym czasie w oddziale. W związku z brakami kadrowymi nie można wykluczyć, że będziemy zmuszani do pracy w dwóch miejscach jednocześnie”. Czy to zgodne z prawem?

Nie ulega wątpliwości, że pacjenci są coraz sprytniejsi, a stosowane przez nich metody złapania lekarza na jakimś błędzie coraz wymyślniejsze. Ostatnio zaobserwowałem, że pacjenci i ich prawnicy wzbogacili swój arsenał środków o kolejny sposób wykorzystania ludzkiego odruchu u lekarza. Metodę tę nazwałem „na zatroskaną córkę”.

Po artykule Rozpoznanie choroby a tajemnica lekarska trafiły do mnie dwa pytania, dotyczące obowiązków związanych z rozpoznaniem groźnej choroby. Jeden z użytkowników pyta, czy to prawda, że lekarz ma obowiązek zgłaszania każdego przypadku rozpoznania padaczki u kierowcy. Drugi z użytkowników z kolei pyta, czy rozpoznają u lekarza-kierowcy zawodowego np. tętniaka rozwarstwiającego aorty, który w każdej chwili może pęknąć, powinien poinformować o tym właściwy urząd. Obaj użytkownicy mają wątpliwości, gdyż informacje te są objęte tajemnicą lekarską.

Jak wynika z badań CBOS, 71% Polaków regularnie stosuje różnego rodzaju leki dostępne OTC, najczęściej są to: leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, leki na przeziębienie oraz różnego rodzaju suplementy diety. Warto pamiętać też, że statystyczny Polak zażywa leki przeciwbólowe 9 razy w miesiącu.

Co jakiś czas lekarze zwracają się do mnie z pytaniem, kiedy można odmówić leczenia pacjenta. Ostatnio jedna z użytkowniczek mojej strony napisała: „Pacjent mnie pozwał, mimo tego ciągle do mnie przychodzi ze swoimi dziećmi. Każda wizyta tych osób to dla mnie wielki stres. Czy mogę im odmówić leczenia?”.

Coraz częściej w telewizji widać poniższe sceny. Scena 1: lekarz ucieka przed fotoreporterami. Scena 2: lekarz zamyka się w gabinecie i wzywa ochronę, która niezdarnie próbuje usunąć dziennikarzy. Scena 3: lekarz przyłapany przez fotoreporterów krzyczy, że nie zgadza się na nagrywanie i zasłania ręką obiektyw kamery lub aparatu. We wszystkich tych sytuacjach lekarz staje się ofiarą i pozwala, żeby media i pacjent osiągnęły przewagę. Można jednak wszystko rozegrać tak, żeby lekarz wyszedł ze spotkania z mediami obronną ręką.